Words and their stories 1. Black and White

Học tiếng Anh mà biết rõ nguồn gốc và cách dùng từ thì còn gì tuyệt vời hơn phải không các bạn?  Khi đó, các bạn sẽ có thể sử dụng tiếng Anh một cách chuẩn xác, tự nhiên và để lại ấn tượng rất tốt cho người khác phải không nè?

Khi học tiếng Anh, chúng ta hay có thói quen là chỉ học nghĩa của một từ nào đó rồi thôi, hoặc chỉ cố gắng nhớ từ loại (part of speech) của chúng, hoặc học thêm vài từ đồng hoặc trái nghĩa (synonyms và antonyms) mà không hiểu rõ nguồn gốc, những cặp từ đi chung với nhau (collocations) và cách sử dụng những từ đó. Điều này đôi khi làm cho cách sử dụng tiếng Anh của chúng ta nghe rất ngô nghê, lủn củn lắm phải không? Hoặc đôi khi chúng ta lúng túng, phân vân không biết nói hoặc viết tiếng Anh vậy đúng chuẩn chưa phải không nè?

Hôm nay, tôi muốn chia sẻ với các bạn về nguồn gốc và cách sử dụng của cặp từ “Black and White” trong tiếng Anh nhé.

Khi nói đến hai từ “Black” và “white” thì chúng ta sẽ liên tưởng đến hai màu sắc tương phản “đen” và “trắng” phải không nè. Trong cuộc sống cũng vậy đó các bạn, thường khi nghe cặp từ “Black” và “white” thì chúng ta sẽ có hình dung có hai thái cực khác nhau. “White” chỉ sự trong sáng và tinh khiết (purity) còn từ “Black” chỉ sự tối tăm và xấu xa phải không nè. Tuy nhiên, không phải lúc nào cặp từ “Black” và “white” cũng có sự phân biệt rạch ròi như vậy đâu các bạn. Thỉnh thoảng, chúng cũng được sử dụng để mang hàm ý khác đó các bạn nhé.

Các bạn có thích xem phim cao bồi vũng viễn Tây của Mĩ không nè? Nếu bạn là fan hâm mộ thể loại phim này thì chắc các bạn sẽ nghe cụm từ “White hats” và “Black hats”.  Chỉ cần nhìn vào chiếc nón (hats) trong các bộ phim này, các bạn sẽ biết ai đóng vai tốt, thiện (good guys) và ai sẽ đóng vai ác đấy (bad guys). Trong những ngày đầu của ngành điện ảnh, cái “White hats” và "Black hats” được dùng rất có chủ đích đó nghe.

Những bộ phim ban đầu thường không có âm thanh nên các đạo diễn đã yêu các diễn viên đội nón trắng “White hats” để vào vai anh hùng, người tốt, còn ai đóng vai phản diện thì đội nón đen nhé (Black hats đó). Do đó khi xem phim, một khán giả nhí cũng có thể biết được ai tốt, ai xấu liền đó. Tuy nhiên, truyền thống sử dụng “Black hats” và “white hats” trong các phim hiện đại đường như không còn nữa, nhưng trong thực tế sử dụng tiếng Anh hiện nay, chúng ta vẫn dùng cụm từ này để nói về những “good guys” và “bad guys” đó nhé. 

 Thỉnh thoảng chúng ta gặp cụm từ “black sheep” trong quá trình học tiếng Anh nữa phải không nè? Từ “black sheep” này dùng để chỉ một người nào đó đã làm những việc mà gia đình anh ta không chấp nhận hoặc không phù hợp với truyền thống gia đình đó. Nếu các bạn nghe ai đó bị gán cho từ “black sheep”, tức là người đó bị gia đình từ bỏ vì anh ta gây ra nổi xấu hổ cho gia đình. Trong gia đình, nếu ai bị xem là “black sheep” thường không được hoan nghênh trong những buổi xum họp gia đình. Nhớ đừng làm gì để bị gọi là “black sheep” nhé!

Các bạn có để ý từ “Black” và “white” được sử dụng ở trên thể hiện rõ sự trắng và đen, tốt và xấu phải không nè? Tuy nhiên, không phải lúc nào “Black” cũng xấu và “white” cũng có ý tốt đâu các bạn nhé.

Có khi từ “Black” vẫn được dùng để diễn tã ý tốt, tích cực đó nữa nha các bạn. Ví dụ như cụm từ “in the black”. Nếu một công ty nào hoặc một doang nghiệp nào đang “in the black” tức là họ ăn nên, làm ra đấy nhé. Nếu tôi có một cửa hàng và làm ăn tốt, có lợi nhuận, tôi sẽ nói “My shop is in the black” đó nghe.

Vì sao mình nói như vậy các bạn biết không? Vì cụm từ này xuất phát từ màu mực trong các hồ sơ, sổ sách trong công ty để thể hiện làm ăn có lợi nhuận hay thua lỗ đó. Thường thì lợi nhuận (profits) thì dùng màu đen (black) đó, còn thua lỗ (losses) thì dùng màu đỏ (red). Nghe lạ quá phải không nè? Nhưng sự thật là như vậy đó. Do đó, nếu mình nghe ai đó nói công việc của anh ta lúc này đang “in the red” thì có nghĩa là anh ta đang làm ăn thua lỗ đó. Đừng có dại mà hùn vốn nghe vì mình hay liên tưởng màu đỏ (red) là màu chiến thắng là coi chừng dọn ra đường ở luôn đó.

Màu trắng “white” thì thường được dùng với ý tốt phải không nè? Các bạn có nghe cụm “white-collar job” (nghề văn phòng, cổ cồn trắng) chưa hè? Cụm từ này xuất phát từ việc nhân viên văn phòng hay mặc áo màu trắng đó. Đây là công việc mà đa số ai cũng muốn có phải không hè? Phải rồi, vì làm “white-collar jobs” thì thường khỏe hơn, lương cao hơn “blue-collar jobs” đó, ai mà không muốn chứ? Cụm từ “blue-collar jobs” chỉ những nghề chân tay đó nghe các bạn.

Elmer on a London Underground Train

Tuy nhiên, từ “white” không phải lúc nào cũng mang hàm ý tốt, tích cực đâu nhé. Chẳng hạn như từ “Whitewash” (che đậy, che đấu) đó. Theo ý nghĩa ban đầu thì từ “whitewash” nói lên ý sử dụng nước sơn hoặc màu trắng (white paint) để sơn lên cái gì đó để nhìn cho đẹp hơn vậy đó (cũng giống giống các bạn viết sai, bôi xóa trong quyển vỡ rồi lấy cây “correction pen” bôi bôi lên vậy đó). Nhưng từ “whitewash” bây giờ mang hàm ý khác rồi, bây giờ từ này được dùng để nói lên việc che dấu, che đậy những thất bại, hay những việc làm không tốt nữa đó. Thỉnh thoảng các bạn đọc báo chí, các bạn sẽ thấy câu “The investigation of a car crash is a whitewash, because investigators did not try to discover who was responsible”. Chữ “whitewash trong tình huống này nghĩa là “che đâu, che đây” đó. Thấy chưa, đâu phải hả “white” là tốt hết đâu hè!

Nhiều khi chúng ta muốn rạch ròi (see things only in black and white) nhưng đâu phải mọi việc trên đời đều đơn giản, rạch ròi như “Black” và “white” đâu? Một mặt của vấn đề nào đó không phải lúc này cũng luôn luôn “good” hoặc “white” và mặt kia thì luôn luôn “Bad” hay “black”. Trong cuộc sống đời thường, vẫn có những gam màu xám (grey color), (không tin lấy “Black” và “white” trộn lại với nhau rồi biết), tức là mình phải uyển chuyển, linh hoạt để mà sống tốt phải không nè! Hihihi

Thôi, để tóm tắt lại mấy cụm từ liên quan nãy giờ để mình dễ học nhé:

White hats / black hats

 black sheep

 in the black / in the red

 whitewash

 see things in black and white

Có mấy chữ mà dài dòng ghê các bạn nhỉ?

(Viết phỏng theo nguồn VOA)